Session trong lập trình web là một cơ chế quan trọng giúp lưu trữ thông tin người dùng tạm thời trên máy chủ, cho phép duy trì trạng thái đăng nhập và theo dõi hoạt động của người dùng trong suốt phiên làm việc. Hiểu rõ session là gì và cách thức hoạt động sẽ giúp lập trình viên xây dựng ứng dụng web hiệu quả, bảo mật hơn. Hãy cùng Shopacc.studio tìm hiểu kỹ hơn về session ở trong bài viết dưới đây nhé!
Session đóng vai trò cực kỳ quan trọng để đảm bảo trải nghiệm người dùng mượt mà và an toàn. Vậy session là gì và vì sao nó lại cần thiết đến vậy?
Session (phiên làm việc) là một cơ chế giúp duy trì trạng thái người dùng trong suốt quá trình truy cập vào một trang web. Mỗi khi người dùng gửi yêu cầu tới máy chủ (server), hệ thống sẽ khởi tạo một session ID duy nhất. ID này được gắn với người dùng để theo dõi và lưu trữ thông tin tạm thời như trạng thái đăng nhập, giỏ hàng, hay các tùy chọn cá nhân.
Không giống như cookie lưu trữ dữ liệu trực tiếp trên trình duyệt, session lưu thông tin trên server, giúp tăng tính bảo mật. Khi trình duyệt gửi yêu cầu HTTP, nó sẽ kèm theo session ID để server có thể tìm đúng dữ liệu tương ứng với phiên làm việc hiện tại. Đây là lý do tại sao session có độ an toàn cao hơn và thường được dùng cho những dữ liệu nhạy cảm.
Thêm vào đó, session chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian nhất định, được gọi là timeout. Khi người dùng không hoạt động quá lâu hoặc tắt trình duyệt, session sẽ bị hủy để bảo vệ thông tin khỏi truy cập trái phép. Cơ chế này đặc biệt hữu ích cho các nền tảng thương mại điện tử hoặc trang quản trị yêu cầu bảo mật cao.
Để sử dụng session trong lập trình web, bạn cần khởi tạo phiên làm việc ngay khi người dùng truy cập vào website. Ví dụ, trong PHP, chỉ cần dòng lệnh session_start(); được đặt ở đầu mỗi file PHP là có thể bắt đầu sử dụng session. Từ đó, bạn có thể lưu thông tin người dùng bằng cách gán các giá trị vào biến $_SESSION.
Ví dụ:
session_start();
$_SESSION["user"] = "MaiHoang";
Ở đây, "user" là thuộc tính, còn "MaiHoang" là giá trị tương ứng. Khi người dùng quay lại trang sau đó, hệ thống vẫn nhận diện được họ thông qua session ID, ngay cả khi không có cookie ghi lại tên đăng nhập.
Sau khi đã lưu dữ liệu, bạn có thể truy xuất session bằng cách gọi biến $_SESSION["user"]. Nếu thông tin vẫn còn trong bộ nhớ, hệ thống sẽ trả lại chính xác giá trị mà bạn đã lưu. Đây là cách phổ biến để duy trì trạng thái đăng nhập, giúp người dùng không phải nhập lại thông tin mỗi khi chuyển trang.
Điều này đặc biệt hữu ích trong các tình huống như:
Để đảm bảo an toàn, khi người dùng đăng xuất, bạn nên xóa session khỏi server. Trong PHP, điều này thực hiện qua lệnh:
session_destroy();
Câu lệnh này sẽ xóa toàn bộ dữ liệu phiên làm việc. Nếu muốn xóa từng phần, bạn có thể dùng unset($_SESSION["user"]);. Điều này giúp tránh việc người khác truy cập vào cùng một thiết bị mà vẫn dùng được session cũ.
Cookie là một tệp nhỏ dạng văn bản được lưu trữ trực tiếp trong trình duyệt web của người dùng khi họ truy cập vào một website. Các thông tin trong cookie có thể bao gồm tên người dùng, mã định danh, tùy chọn ngôn ngữ, sản phẩm đã xem, v.v. Nhờ cookie, các website có thể ghi nhớ người dùng mà không cần bắt họ đăng nhập lại nhiều lần.
Cookie được gửi cùng với mỗi request HTTP, cho phép server sử dụng lại các thông tin đã lưu nhằm cá nhân hóa nội dung hoặc theo dõi hành vi người dùng một cách hợp pháp.
Trong lập trình, cookie có thể được tạo bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Ví dụ trong PHP:
setcookie("username", "MaiHoang", time() + 3600, "/");
Câu lệnh trên tạo một cookie có tên là "username", chứa giá trị "MaiHoang" và thời hạn sống là 1 giờ. Cookie này sẽ được gửi tới mọi trang trên tên miền hiện tại nhờ vào dấu gạch chéo ("/").
Để đọc cookie, bạn sử dụng biến toàn cục $_COOKIE:
echo $_COOKIE["username"];
Ngoài PHP, trong JavaScript bạn cũng có thể thao tác với cookie dễ dàng:
document.cookie = "theme=dark; max-age=86400; path=/";
Dòng trên tạo một cookie tên "theme" với giá trị "dark", thời gian tồn tại là 1 ngày và áp dụng cho toàn bộ website.
Xóa cookie
Cookie không tồn tại mãi mãi. Để xóa cookie, bạn chỉ cần đặt thời hạn của nó về thời điểm quá khứ:
setcookie("username", "", time() - 3600, "/");
Lệnh này sẽ khiến trình duyệt hiểu rằng cookie đã hết hạn và tự động xóa nó khỏi bộ nhớ.
Nhiều người mới bắt đầu thường nhầm lẫn giữa cookie và session vì cả hai đều giúp lưu trữ thông tin người dùng. Tuy nhiên, chúng có những điểm khác biệt rõ ràng về cách lưu trữ, mức độ bảo mật và mục đích sử dụng.
| Tiêu chí | Cookie | Session |
|---|---|---|
| Vị trí lưu trữ | Trình duyệt người dùng | Máy chủ (server) |
| Dung lượng lưu trữ | Giới hạn (khoảng 4KB) | Linh hoạt, lưu được nhiều hơn |
| Thời gian tồn tại | Có thể được lưu lâu dài (persistent cookie) | Thường hết khi tắt trình duyệt hoặc timeout |
| Bảo mật | Dễ bị đánh cắp nếu không mã hóa | Bảo mật hơn do dữ liệu nằm trên server |
| Dễ sử dụng lại | Rất phù hợp với thông tin không nhạy cảm | Phù hợp với dữ liệu cần bảo vệ cao |
| Truyền dữ liệu | Gửi tự động với mỗi HTTP request | Gửi session ID trong cookie hoặc URL |
| Ứng dụng thực tế | Ghi nhớ ngôn ngữ, theme, trạng thái UI | Quản lý đăng nhập, giỏ hàng, xác thực |
Mặc dù có nhiều điểm khác biệt, session và cookie không hề tách biệt mà thường xuyên hoạt động song song, hỗ trợ lẫn nhau trong hệ thống web hiện đại. Thực tế, mối quan hệ giữa session và cookie chính là sự kết hợp giữa bảo mật và tiện lợi, nhằm tối ưu trải nghiệm người dùng mà vẫn giữ được tính an toàn cho dữ liệu.
Khi người dùng truy cập vào website, máy chủ sẽ khởi tạo một phiên làm việc (session), đồng thời tạo một session ID để đại diện cho phiên đó. Session ID này sẽ được gửi đến trình duyệt dưới dạng một cookie tự động, nhờ đó trình duyệt có thể đính kèm ID này trong mọi request gửi về server.
Như vậy, cookie giữ vai trò trung gian, giúp duy trì liên kết giữa trình duyệt và phiên làm việc mà server đang quản lý. Dữ liệu quan trọng vẫn nằm ở phía server, nhưng cookie giúp duy trì trạng thái đó trong suốt quá trình người dùng thao tác trên trang web.
Ví dụ: Khi bạn đăng nhập vào TikTok, hệ thống sẽ tạo session chứa thông tin đăng nhập và quyền truy cập. Cookie sẽ giữ session ID để lần sau bạn quay lại, website vẫn biết bạn là ai, dù dữ liệu nhạy cảm không hề lưu trên trình duyệt.
Chính nhờ sự phối hợp này, người dùng có thể trải nghiệm các tính năng như:
Xem thêm: MMO Là Gì? Cách Kiếm Tiền Online Hot Nhất 2025 Cho Người Mới Bắt Đầu
Hiểu được session là gì và cách sử dụng session đúng cách giúp các nhà phát triển web tạo nên những ứng dụng thân thiện, an toàn hơn. Từ việc lưu trữ đăng nhập cho đến theo dõi hành vi người dùng, session là công cụ không thể thiếu trong mọi hệ thống web hiện đại. Hy vọng rằng những chia sẻ trên đây của Shopacc.studio hữu ích, giúp bạn biết thêm nhiều thủ thuật hay.
